Boşanma eşleri olduğu kadar çevreyi ve çocukları da derinden etkileyen zorlu bir süreçtir. Çocuklar üzerinde sadece olumsuz sonuçlar yaratmamakta, bazen olumlu sonuçları da olduğu görülmektedir. Mutsuz bir evliliğin ve çatışmanın bitmesi, sorunlu ebeveynle daha az görüşülüp sağlıklı tek ebeveynli ailenin kurulması çocuğun ruh sağlığını olumlu etkilemektedir.
Boşanma süreci iyi yönetilmediğinde çocuklar ebeveynlerinin ayrı yaşamasını ve yaşanan çatışmaları anlamlandıramayabilirler. Ebeveynlerinin ayrılığı çocuklarda çeşitli duyguların ortaya çıkmasına neden olur:
Anne ve baba arasında kalmışlık duygusu, kaygı, hüzün, anne ve/veya babalarına karşı öfke, ayrılığa kendilerinin sebep olduğunu düşündüren suçluluk duygusu vb.
Boşanma haberinin çocuğa söylenmesi anne ve babaların en çok zorlandığı kısımlardandır. Boşanma kararı kesinleşmeden ebeveynlerin bu düşüncelerini çocuklarıyla paylaşmaması gerekir. Boşanma kararı netse, çocuk üzerinde oluşabilecek olumsuz etkiler en aza indirilmeli bunun için de anne babaya büyük görev düşmektedir.
Ayrılık haberi çocuğun kendini rahat ve güvende hissettiği bir ortamda verilmelidir. Mümkünse ayrılık çocuklara anlatılırken her iki ebeveyn de bulunmalıdır. Ebeveynlerin çocuklara, kendilerine kimin bakacağını anlatması ve diğer ebeveyni görmeye yönelik düzenlemeleri açıklaması son derece önemlidir.
Küçük çocuklar sıklıkla ebeveynlerin ayrılması ya da boşanmasının kendi hatası olduğuna inanır. Bu nedenle ayrılmanın sebebinin kendileri olmadığını çocuklara açıklamak önemlidir. Ebeveynlerin bunu birkaç kez tekrarlaması gerekebilir.
Daha iyi hissetmenin zaman alabileceğini açıklayın. Küçük çocuklara, olup bitenler ile ilgili iyi hissetmemenin normal olduğunu ve diğer birçok çocuğun da ebeveynleri ayrıldığında bu şekilde hissettiğini açıklayın. Boşanmış ebeveynlerin duygularından birazını çocuklarla paylaşması uygundur. “ Ben de tıpkı senin gibi ayrılmadan beri zor zamanlar geçiriyorum. Ama biliyorum ki bir süre sonra daha iyi olacak.” gibi. En iyisi, bu tür söylemlerin kısa tutulmasıdır ve diğer ebeveyn eleştirilmemelidir.
Çocuklarınıza ayrılma hakkında konuşmak istedikleri her zaman size gelmelerini söyleyin. Bu konuşmalar sırasında çocukların duygularını ve düşüncelerini merkeze alın. Kesinlikle diğer ebeveyn hakkında eleştiri, olumsuz konuşma, kötüleme vs. yapmayın.
Çocukların dünyaları ayrılmayla ilgili ne kadar az kesintiye uğrarsa, tek ebeveynli aileye geçiş de o kadar kolay olur. Bu nedenle, ebeveynler mümkün olduğunca zaten uygulanan kuralları sürdürmelidir. Çocukların onlara sadece sıcaklık ve bakım verecek değil, aynı zamanda belirlenmiş uygun sınırlar koyacak kadar kendilerine değer veren ebeveynlere ihtiyaçları vardır.
Boşanma veya ayrılma öncesinde olduğu kadar sonrasında da hem ebeveynler hem de çocuklar için oldukça önemlidir. Boşanan ebeveynler çocuklara mümkün olduğunca çok destek vermelidir.
Ebeveynler, kendilerine destek verecek başka kişiler olduğunda en iyi şekilde işlevlerini yerine getirebilirler. Bu nedenle kendilerine pratik yardım sağlayan ve sorunları hakkında konuşabilecekleri insanlardan destek almaktan çekinmemeliler.
Psikolog Eda İRCAN
Kaynak: Yaşam Boyu Gelişim, Gelişim psikolojisi. John W. Santrock